Talaabo muhiim ah oo looga hirgelin karo nabadda bartamaha Soomaaliya, ayaa laga gaaray markii laba beelood oo isxanaajiyay ay ku heshiiyeen xabad joojin, kadib dagaallo dilka badan oo muddadii dheer socday, kuwaas oo keenay khasaare isugu jira dhimasho iyo dhaawac. Heshiiskaan muhiimka ah ayaa laga gaaray maalintii 3-dii Disember, markii odayaal ka socday labada dhinac ay ku soo baxeen Xabbad Joojin, gobolka u dhaxeeya Hiiraan iyo Shabeellaha Dhexe.
Wadahadallada xabad joojinta ayaa hogaamiyay Muuse Salaad Wehliye, guddoomiyaha gobolka Hiiraan, iyo sarreeye ka tirsan Ciidamada Qalabka Sida ee Soomaaliya. Dadaalkoodani, oo la garab istaagay odayaasha dhaqanka ahaa, ayaa ku guulaysatay inay dhinacyadii isxanaajiyay ay ku soo baxaan miiska wadahadalka, waxayna ku soo afmeereen xabad joojin.
Gaashaanle Maxamed Cali Hilowle, taliyaha 10-aad ee Qaybta Todoba Ciidamada Qalabka Sida, oo ka hadlay wakiillada ciidamada, ayaa shaaciyay muhiimadda ay leedahay in la dhawro heshiiskaan xabad joojinta. “Wixii dhinac ah oo jebinaya heshiiskaan, waxaa laga qaadan doonaa tallaabo cad,” ayuu ku riixay, isagoo muujinaya go’aanka ciidamada inay fuliyaan heshiiskaas.
Khilaafka u dhaxeeya labadan beelood, kuwaas oo xiriir dhow qabiil ah la leh, ayaa salka ku haya muran dheer oo ku saabsan kheyraadka iyo arimaha deegaanka. Hase ahatee, culayskan dambe ee dagaalka ayaa waxtar weyn ku yeeshay bulshadaha deegaanka ah, kadibna ayaa qoysas laga barakaciyay, waxaana halkaa ka sii batay howlgallada dhaqaalaha.
Sida qayb ka ah heshiiska xabad joojinta, odayaasha labada dhinac ayaa ku dhawaaqeen inay bilaabi doonaan hawlgal dib u heshiisiin ah oo dhameystiran, kuwaas oo bilawgi doona 5 ilaa 10 maalmood gudahood. Hawlgalkaas wuxuu ka kooban doonaa wadahadal ballaaran oo looga hadli doono sababaha salka ku ahaa colaadda, iyadoo la raadin doono xaliyo joogto ah oo ka fogaan kara rabshadaha mustaqbalka.
Hawlgallada dib u heshiisiinta ayaa hoggaamin doona culimaa’ sarsare, oo ka mid ah Imaamyada beelaha Abgaal iyo Hawadle, kuwaas oo leh saameyn weyn oo ku leedahay bulshadadooda. Waxaa la rumaysan yahay in ka qaybgalkoodu uu muhiim u yahay xoojinta isfahamka iyo horumarinta is-noolqabka nabadeed ee beelahan.
Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo maamullada gobollada ayaa soo dhaweeyay dadaallada odayaasha iyo ciidamada ee lagu gaaray heshiiskaan xabad joojinta. Waxay muujiyeen go’aankooda ah inay taageerayaan hawlgallada dib u heshiisiinta, iyadoo ay hubtayaan in nabadda adag lagu qaaday ay sii socon doonto.
In kastoo heshiiskaan xabad joojinta uu yahay talaabo muhiim ah, weli waxaa jira caqabado. Gobolkaan ayaa wakhti ka wakhti ku soo maray dhowr cawaqiib oo khilaaf iyo heshiisyo nabadeed oo aan xasilloonayn, waxaana muhtaaj in lagu sameeyo dadaal joogto ah oo lagu xaliyo cabashooyinka iyo kala aragti duwanaanshaha u dhaxeeya beelahan.
Haddana, diyaarnimaadka labada dhinac ee ay ku yeesheen inay ku lug yeeshaan wadahadal iyo raaditaanka xalka nabadeed ayaa abuuray rajooyin loo qabo helitaanka xal joogto ah. Ka qaybgalka odayaasha dhaqanka iyo culimaa’da la aqoonsaday, iyadoo la garab istaagay taageerada dowladda iyo beesha caalamka, ayaa ah awood muhiim u ah in lagu guulaysto hawlgallada dib u heshiisiinta.
Intii Soomaaliya ay sii socon doonto jidkeedii xasilloonida iyo horumarinta, xallinta khilaafaadka beelaha oo muddada dheer jirtay ayaa ah mudnaan sare leh. Heshiiska xabad joojinta ee laga gaaray labadan beelood ayaa ah caddayn muujinaysa awoodda wadahadalka iyo adkaysnimada shacabka Soomaaliyeed ee ku aadan raaditaanka nabadda iyo midnimada.
